باتوجه به گفته این سازمان، سالانه ۲.۹۳ میلیون نفر (تخمین سال ۲۰۲۳) در اثر حوادث و بیماریهای شغلی جان خود را از دست میدهند. بخش قابل توجهی از این حوادث ناشی از استفاده نکردن یا استفاده از تجهیزات ایمنی فرسوده است.
وقتی حرف از ایمنی در محیطهای کاری مثل ساختمان، کارگاههای صنعتی، جوشکاری یا صنایع شیمیایی به میان میآید، تجهیزات حفاظت فردی (PPE) اولین و مهمترین خط دفاعی شماست. محصولات ایمنی مثل لباس کار ایمنی، شلوار ایمنی، دستکش ایمنی و.. تنها یک پوشش ساده نیستند؛ بلکه سپری حیاتی میان شما و خطرات مرگبار محیط کاری هستند. اما نکته مهمی که بسیاری از کارگران و حتی کارفرمایان نادیده میگیرند این است که تجهیزات ایمنی تاریخ مصرف دارند. درست مانند مواد غذایی یا داروها، استفاده بیشازحد از PPE و فرسودگی آن میتواند کارایی تجهیزات را بهشدت کاهش دهد و شما را در برابر خطر بیدفاع بگذارد. در این مقاله به این موضوع میپردازیم که زمانبندی تعویض تجهیزات ایمنی فردی چه موقع است و چگونه به این موضوع پی ببریم.
چرا تجهیزات ایمنی تاریخ مصرف دارند؟
بسیاری تصور میکنند که یک کلاه ایمنی یا کفش کار را میتوان تا زمانی که ظاهراً سالم است استفاده کرد. اما واقعیت این است که:
مواد سازنده تجهیزات (مانند پلیمرها، پلاستیکها یا الیاف مقاوم) با گذشت زمان خاصیت خود را از دست میدهند.
شرایط محیطی مثل گرما، رطوبت، مواد شیمیایی و حتی نور خورشید باعث کاهش مقاومت PPE میشوند.
هر بار استفاده، میکروترکها و آسیبهای ریز در تجهیزات ایجاد میکند که با چشم غیرمسلح قابلتشخیص نیستند، اما در لحظه حادثه باعث شکست وسیله خواهند شد.
به همین دلیل است که استانداردهای جهانی HSE توصیه میکنند هر تجهیز ایمنی دارای عمر مفید مشخص باشد و بعد از آن باید تعویض گردد.
نشانههای فرسودگی تجهیزات ایمنی چیست؟
برای اینکه بدانید زمان خداحافظی با تجهیزات ایمنی رسیده یا نه، به نشانههای زیر توجه کنید:
لباس کار: پارگی، سوختگیهای کوچک، یا کاهش مقاومت در برابر مواد شیمیایی یا جرقهها.
کفش کار: ساییدگی زیره، کنده شدن دوخت، کاهش مقاومت در برابر ضربه یا لغزش.
دستکش ایمنی: نازک شدن لایهها، سوراخ شدن یا کاهش خاصیت ضد لغزش.
عینک ایمنی: خشدار شدن لنزها، تار شدن دید، ترک روی شیشه یا شل شدن فریم.
ماسک ایمنی: گرفتگی یا تغییر رنگ فیلتر، کاهش جریان هوا یا بوییدن بوی مواد شیمیایی هنگام استفاده.
کلاه ایمنی: ترکخوردگی، تغییر رنگ، پوستهپوسته شدن، یا شل شدن بندها.
نکته مهم این است که حتی اگر ظاهر تجهیزات سالم باشد، پس از گذشت مدت مشخصی (مثلاً ۳ تا ۵ سال برای کلاه ایمنی) باید تعویض شوند.
طبق گزارش OSHA و BLS ، در صنعت ساختمان، چهار علت اصلی مرگ و میر کارگران شامل سقوط، برخورد با اشیاء، برقگرفتگی، و گیر افتادن در میان ماشینآلات است. در این کمپین اداره ایمنی و بهداشت آمریکا از کارفرمایان خواسته تا : مطمئن شوید که سیستم حفاظت فردی در برابر سقوط (PFAS) مناسب است و مرتباً آن را برای استفاده ایمن بررسی کنید.
سازمان DWC با استناد به آمار ابتدای متن: Falls caused 37% of construction deaths in 2021.
که یعنی سقوط در سال ۲۰۲۱، ۳۷ درصد از کل مرگومیرهای ساختمانی را تشکیل داده است. (نقص و فرسودگی تجهیزات محافظت از سقوط افراد مستقیماً در این به وجود آمدن آمار نقش داشته است).
بازرسی منظم تجهیزات حفاظت فردی (PPE) مهمترین اقدامی است که میتواند جان شما و همکارانتان را در محیطهای کاری پرخطر نجات دهد. بسیاری از حوادث ناشی از استفاده نکردن از PPE نیست، بلکه بهخاطر استفاده از تجهیزات فرسوده یا معیوب رخ میدهد. برای پیشگیری، لازم است یک روند منظم بازرسی داشته باشید:
لباس کار:
قبل از هر شیفت کاری، پارچه لباس کار را بررسی کنید. پارگیها، سوختگیهای جزئی یا تغییر رنگ میتواند نشاندهنده کاهش مقاومت باشد. دوختها و زیپها را کنترل کنید. در لباسهای تخصصی مثل لباس یکسره ضد شیمیایی یا لباس ضد حریق، حتی یک ترک کوچک هم خطر بزرگی ایجاد میکند.
کلاه ایمنی:
بدنه کلاه را از نظر ترکخوردگی یا تغییر رنگ بررسی کنید؛ این نشانهها ضعف در ساختار کلاه هستند. بندهای داخلی باید سالم و بدون شلشدگی باشند. کلاههایی که بیش از ۳ سال از تولیدشان گذشته یا ضربه شدید خوردهاند، باید تعویض شوند.
عینک ایمنی:
لنزها را از نظر خش یا ترک بررسی کنید، چون کوچکترین آسیب میتواند باعث اختلال دید و افزایش احتمال حادثه شود. همچنین مطمئن شوید فریم یا کش عینک محکم و بدون فرسودگی باشد.
دستکش ایمنی:
جنس دستکش بسته به نوع کار متفاوت است (ضد برش، ضد شیمیایی، عایق برق و …). هنگام بازرسی، به سوراخها، پارگی یا سفتی غیر عادی توجه کنید. دستکش سوراخدار حتی اگر ظاهراً کوچک باشد، در تماس با مواد خطرناک یا لبههای تیز بیفایده خواهد بود.
کفش ایمنی:
زیره کفش باید ضد لغزش و مقاوم باشد. ساییدگی بیشازحد، کندهشدن پنجه فولادی یا شلشدن دوختها نشانه پایان عمر کفش است. هیچوقت کفش کار فرسوده را نگه ندارید؛ تعویض بهموقع بسیار ارزانتر از هزینه یک آسیبدیدگی است.
ماسک ایمنی و فیلترها:
بدنه ماسک باید بدون ترک یا پارگی باشد. فیلترها تاریخ مصرف دارند؛ اگر رنگ آنها تغییر کرده یا تنفس سختتر شده، باید تعویض شوند. ماسکهایی که نشتی دارند، هیچ محافظتی در برابر گردوغبار یا گازهای سمی نخواهند داشت.
برنامه زمانبندی بازرسی:
بهتر است هر روز قبل از شروع کار، یک بررسی ظاهری سریع انجام شود و ماهی یکبار هم یک بازرسی کاملتر صورت بگیرد. در صنایع پرخطر مثل جوشکاری یا کارهای شیمیایی، این بازرسیها باید حتی دقیقتر و مستند انجام شوند.
خطرات استفاده از PPE فرسوده برای کارگران و کارفرمایان چیست؟
بیتوجهی به فرسودگی تجهیزات ایمنی، نهتنها جان کارگران را به خطر میاندازد، بلکه هزینههای سنگینی برای کارفرمایان دارد:
حوادث کاری جدی، مانند سقوط اجسام روی سر یا سوختگیهای شیمیایی.
توقف پروژهها و کاهش بهرهوری.
جریمههای قانونی و مسئولیتهای حقوقی.
خدشهدار شدن اعتبار کارفرما و شرکت.
تصور کنید یک کفش کار با زیره سوراخ شده باعث لغزش کارگر روی سطح روغنی شود؛ هزینه درمان، غرامت و توقف کار، چندین برابر بیشتر از قیمت یک جفت کفش ایمنی نو خواهد بود!
اشتباهات رایج در استفاده طولانیمدت از تجهیزات ایمنی
نگهداری تجهیزات در محیط مرطوب یا زیر نور مستقیم خورشید.
استفاده از PPE بهصورت مشترک بین کارگران (بهخصوص ماسک و دستکش).
بیتوجهی به دستورالعملهای سازنده برای تعویض فیلتر یا قطعات.
اعتماد بیشازحد به ظاهر سالم تجهیزات.
استفاده از تجهیزات بعد از ضربه و حادثه.
استفاده در شرایط غیر طراحی شده.
استانداردهای جهانی در رابطه با زمانبندی تعویض تجهیزات ایمنی فردی:
بر اساس استانداردهای بینالمللی OSHA و ANSI:
کلاه ایمنی: هر ۵ سال یک بار (یا زودتر در صورت آسیب).
ماسک فیلتر دار: بسته به میزان مصرف، هر ۶ ماه تا ۱ سال.
دستکش ایمنی: بسته به نوع، معمولاً هر ۳ تا ۶ ماه.
کفش ایمنی کار: هر ۱۲ تا ۱۸ ماه (یا در صورت کاهش مقاومت).
ایمن سان با عرضه محصولات دارای تاییدیه استاندارد ملی، این اطمینان را میدهد که PPE (تجهیزات ایمنی فردی) خریداریشده، عمر مفید واقعی و قابل اعتماد دارد.
چه زمانی باید لباس کار خود را تعویض کنید؟ راهنمای عمر مفید انواع پوشاک ایمنی
یکی از بزرگترین اشتباهات کارگران و حتی کارفرمایان، این است که تصور میکنند لباس کار تا زمانی که کاملاً پاره یا غیرقابل استفاده نشده، نیازی به تعویض و خرید لباس ایمنی کار جدید ندارد. درحالیکه حقیقت این است که هر نوع لباس ایمنی، عمر مفید مشخصی دارد و بعد از گذشت این زمان، حتی اگر ظاهرش سالم به نظر برسد، دیگر نمیتواند همان سطح حفاظت اولیه را برای شما فراهم کند. در ادامه، به بررسی زمان تعویض انواع لباس کار میپردازیم.
لباس کار مهندسی:
لباسهای کار مهندسی معمولاً از جنس کتان یا ترکیب الیاف مقاوم ساخته میشوند و برای پروژههای عمرانی و صنعتی استفاده میشوند. این لباسها بهطور متوسط باید هر ۱۲ تا ۱۸ ماه تعویض شوند. دلیل اصلی تعویض، کاهش مقاومت دوختها و ساییدگی پارچه در اثر شستوشوی مداوم و استفاده روزمره است. اگر روی لباس لکههای روغن یا مواد شیمیایی غیر قابل پاک شدن مشاهده کردید، وقت تعویض آن فرا رسیده است.👈🏻در ایمن سان میتوانید انواع لباس کار مهندسی با طراحی مدرن و جیبهای کاربردی انتخاب کنید.
لباس کار یکسره:
این نوع لباس برای محیطهای پرخطر مثل کارگاههای شیمیایی یا صنایع آلوده بسیار پرکاربرد است. عمر مفید لباس یکسره بسته به جنس آن متغیر است:
نوع پارچهای (کجراه یا کتان): حدود ۱۲ ماه استفاده مداوم.
نوع یکبار مصرف (الیاف مصنوعی ضد شیمیایی): بعد از هر بار استفاده باید تعویض شود.
👈🏻اگر در محیطهای پرریسک کار میکنید، حتماً از لباس یکسره ایمنی استاندارد ایمن سان استفاده کنید.
بادگیر و پانچو:
بادگیرها و پانچو های ایمنی که برای شرایط آبوهوایی نامساعد طراحی شدهاند، معمولاً بین ۶ تا ۱۲ ماه ماندگاری دارند. دلیل کوتاهتر بودن این عمر مفید، خاصیت ضدآب و ضد باد بودن آنهاست که با گذر زمان و شستشو کاهش پیدا میکند.
👈🏻اگر احساس کردید لباس دیگر در برابر باران مقاوم نیست، زمان خرید بادگیر و پانچو جدید از ایمن سان رسیده است.
تیشرت کار:
تیشرتهای کار بیشتر برای فصلهای گرم و محیطهای داخلی استفاده میشوند. به دلیل شستوشوی زیاد، حداکثر ۶ ماه تا ۱ سال دوام دارند. پارچههای نخی پس از این مدت خاصیت جذب عرق خود را از دست میدهند و دوختها شل میشوند.
👈🏻با یک تیشرت کار جدید از ایمن سان، هم راحتی و هم ظاهر حرفهای خود را حفظ کنید.
جلیقه کار:
جلیقههای کار مخصوصاً آنهایی که دارای نوار شبرنگ هستند، به مرور خاصیت بازتابندگی خود را از دست میدهند. معمولاً بعد از یکسال استفاده مداوم یا مشاهده کاهش دید در شب، باید تعویض شوند.
👈🏻ایمن سان مجموعهای از جلیقههای ایمنی با طراحی حرفهای و جیبهای کاربردی دارد که میتواند جایگزین مطمئنی باشد.
لباس کار دوبنده:
این لباسها به دلیل طراحی خاص، بیشتر در محیطهای فنی استفاده میشوند. عمر مفید آنها حدود ۱۲ تا ۱۸ ماه است، اما اگر در محیطی پر جرقه یا آلوده کار میکنید، زودتر باید تعویض شوند.
👈🏻انواع لباس کار دوبنده ایمن سان آزادی حرکت و راحتی را برای شما فراهم میکند.
شلوار کار:
شلوار کار معمولاً زودتر از سایر بخشهای لباس کار دچار ساییدگی و پارگی میشود. بسته به شدت کار، بین ۶ تا ۱۲ ماه باید تعویض شود.
👈🏻در فروشگاه ایمن سان میتوانید شلوار کار مقاوم با دوختهای تقویتشده تهیه کنید.
لباس کار دو تکه:
لباسهای دو تکه (ژاکت و شلوار) به دلیل انعطاف بالا محبوبیت زیادی دارند. عمر مفید آنها حدود ۱۲ تا ۱۸ ماه است. نکته مهم این است که اگر یکی از اجزای آن (مثلاً شلوار) آسیب ببیند، کل ست باید تعویض شود تا ایمنی و هماهنگی حفظ شود.
👈🏻ایمن سان مدلهای متنوع لباس کار دو تکه را در رنگها و سایزبندیهای مختلف عرضه میکند.
راهنمای تعویض PPE در مشاغل پرخطر:
در پروژههای ساختمانی: تأکید بر تعویض منظم کلاه ایمنی و کفش ضد لغزش.
در جوشکاری: استفاده از لباس کار مقاوم به حریق و دستکش ضد جرقه با تعویض دورهای.
در صنایع شیمیایی: ماسکهای دو فیلتره و دستکشهای ضد مواد خورنده با کنترل مداوم.
در صنایع نفت و گاز:کفشهای ضد برق و لباسهای ضد آتش با بازرسی ماهانه.
راهکارهای افزایش طول عمر تجهیزات ایمنی بدون کاهش کیفیت:
شستشو و نگهداری صحیح طبق دستورالعمل.
استفاده از کیف یا جعبه مخصوص برای نگهداری ماسک و دستکش.
خشک کردن تجهیزات قبل از نگهداری.
استفاده از اسپریها و مواد محافظ برای افزایش دوام (مثلاً برای کفش و لباس کار).
به عنوان مثال برای ماسک ایمنی، در ایمن سان میتوانید ماسکهای ایمنی با فیلتر قابل تعویض بخرید تا تنها با عوض کردن فیلتر، هم ایمنی حفظ شود و هم هزینه کمتری پرداخت کنید.
هزینه تعویض به موقع PPE در مقابل هزینه یک حادثه کاری چگونه است؟
قیمت یک جفت کفش ایمنی استاندارد شاید چند صد هزار تومان هزینه داشته باشد؛ اما هزینه درمان شکستگی پا، میلیونها تومان است!
همچنین قیمت یک ماسک دو فیلتر دار استاندارد هم چند صد تومان است، اما هزینه بستری در بیمارستان به دلیل مسمومیت تنفسی چندین برابر خواهد بود!
پس تعویض به موقع تجهیزات، یک سرمایهگذاری است نه هزینه!
از کجا تجهیزات ایمنی استاندارد و مطمئن بخریم؟
اینجاست که انتخاب فروشگاه معتبر اهمیت پیدا میکند.
فروشگاه ایمن سان به عنوان یک فروشگاه تخصصی ایمنی در ایران، مجموعهای کامل از لباس کار، کفش ایمنی، ماسکهای تنفسی،دستکش ایمنی صنعتیو کلاه ایمنی استاندارد را ارائه میدهد.
هزینه یک PPE استاندارد بسیار کمتر از هزینه یک حادثه کاری است. همین امروز PPE خود را بررسی کنید و اگر نشانههای فرسودگی دیدید، برای تعویض با مشاوران ایمن سان تماس بگیرید. با خرید از ایمن سان، علاوه بر تضمین قیمت و به تناسب آن، کیفیت و اصالت کالا؛ از مشاوره تخصصی برای انتخاب مناسبترین PPE برای شغل خود نیز بهرهمند میشوید.